Misschien heb je een biggetje uitgezocht bij een fokker of wellicht kies je voor een herplaatser. In beide gevallen is het van belang over een aantal zaken na te denken voordat je besluit een varkentje in huis te nemen.

Helaas zijn er veel varkens die na verloop van tijd weggedaan worden. Om allerlei redenen; de rode draad is dat vaak toch wordt onderschat wat het betekent om een varken aan je gezin toe te voegen.

Het zijn geen honden die je makkelijk naar hun mand kan sturen. Het zijn geen kinderen die opgroeien en uiteindelijk het huis uit gaan. Het zijn dieren die gemiddeld 15 jaar lang onderdeel uit maken van je gezin en intellectueel (en emotioneel) worden vergeleken met kinderen van een jaar of 3. En dat dus 15 jaar lang. Alle voordelen en nadelen zijn waar. Ze zijn vertederend en geweldig en tegelijk altijd en eeuwig een peuterpuber op zoek naar grenzen en bevestiging.

Een andere mythe die we maar even gelijk behandelen is dat een mini-varken inderdaad mini is in vergelijking tot een groot roze vleesvarken. Maar niet mini blijft zoals hij als big is. Minivarkens groeien door tot hun 5e jaar. Een minivarken wordt tussen de 40-80 kilogram, 40-50 cm hoog en je moet rekening houden met formaat stevige labrador. Fokkers zijn vaak te optimistisch over de grootte en de groei, blijkt uit ervaring.

Een herplaatser is “veiliger” als het gaat over de zichtbaarheid van het karakter. Je weet wat je in huis neemt, vaak is ook al bekend hoe het varken zich verhoudt ten opzichte van andere dieren, varkens, mensen. Ook is eventueel probleemgedrag bekend en kun je wellicht een afgewogen beslissing nemen.

Een biggetje komt bij jou in huis en moet alles voor het eerst leren, zal wellicht iets sneller aan je binden en kun je “vormen”. Dat betekent wel dat je bereid moet zijn om veel tijd en energie te stoppen in de opvoeding. De eerste maand is een belangrijke maand waarin zowel de sociale band als de spelregels thuis moeten worden gerealiseerd. Dat vraagt veel van de nieuwe eigenaar!

Je kiest voor een minivarken, waar moet je op letten en aan denken:

• Wees er zeker van dat je biggetje minimaal 8 weken oud is voordat je het meeneemt naar huis, voor die tijd heeft hij zijn moeder nog nodig, voor eten maar ook voor het sociale contact. Biggen die voor de leeftijd van 8 weken weggaan kunnen allerlei problemen ontwikkelen zowel qua gezondheid als qua gedrag. Helaas zijn er fokkers die het niet zo nauw met de leeftijd nemen. Dus “eis” zekerheid als het gaat om de leeftijd. Als je twijfelt maak dan een foto en deel die bijvoorbeeld op het minivarken-forum (https://www.facebook.com/groups/minivarken/). Als de fokker zegt dat het biggetje nog niet gewend is aan vast voedsel kun je er donder op zeggen dat het te jong is om weg te gaan bij de moeder. Een big van 8 weken kan vast voedsel eten en hoeft geen melk meer te drinken. Je kunt ook naar de moeder kijken; een moeder die nog biggetjes voedt is vaak (sterk) vermagerd en heeft dikke tepels. Zo herken je de moeder!
   

• Probeer informatie te krijgen over het karakter van het varken wat je op het oog hebt, hoe gedraagt het zich (in het toompje of ten opzichte van andere dieren/ mensen)? Is het druk, dominant of juist schuw, onderdanig? Vuistregel biggetjes: een dominant biggetje zoogt altijd aan de eerste tepel van de moeder. Dit is zeker belangrijk als je al varkens in huis hebt omdat je zo wellicht het matchen van het nieuwe varken gemakkelijker kunt laten verlopen. Als je al een ouder varken hebt is het verstandig te kiezen voor een onderdanig biggetje/varken die snel de leiding van het langer aanwezige varken accepteert
   

• Een zeug wordt vanaf een maand of 6 eens in de drie weken berig, dat kan gepaard gaan met gezeur, gemekker en soms zelfs agressief gedrag. Houdt daar rekening mee. Er zijn injecties te krijgen via de fokker of de dierenarts om dit tegen te gaan. Je kunt er ook voor kiezen je zeug te laten steriliseren (castreren), maar dan zal het onder narcose moeten en de kosten zijn voor de rekening van de nieuwe eigenaar
   

• Een borg (gecastreerde beer) wordt vaak gezien als evenwichtiger/stabieler dan een zeug. De castratie gebeurt bij een goede fokker voordat het biggetje naar zijn nieuwe huis gaat. Meestal zijn borgen ook makkelijker als tweede varkentje, en matchen gemakkelijker met varkens die er al zijn
   

• Neem nooit een ongecastreerde beer in huis, dit zijn ongeschikte huisdieren. Ze zijn erg dominant, kunnen vreselijk stinken (de typische “beren-lucht”) en kunnen agressief en gevaarlijk worden. Zelfs als je ze alleen in de tuin houdt is het verstandig om te kiezen voor een borg
   

• Bedenk of je je varken binnen of buiten wilt houden (voornamelijk). Als je je varken voornamelijk buiten wilt houden zorg dan dat het niet alleen is. Varkentjes zijn erg sociale dieren en hebben een soortgenootje nodig om gelukkig te zijn. Vooral als ze buiten leven. Er wordt wel eens gezegd (zeker door fokkers) dat je een varken prima in zijn eentje kunt houden als je het binnen houdt. Er zijn veel voorbeelden van. Op latere leeftijd lijken varkens die met minimaal twee zijn te floreren. Ook als je bijvoorbeeld voor je werk vaak niet thuis bent dan kan een soortgenoot ervoor zorgen dat je varkentjes lekker samen kunnen optrekken en elkaar bezighouden. Het vermindert de hoeveelheid ongewenst kattenkwaad uit verveling en bovendien lijken varkentjes stabieler en gelukkiger te zijn in een groep, het zijn en blijven kuddedieren
   

• Als je een tweede varken in huis of tuin neemt, zorg je er voor dat het een eigen ruimte heeft met een veilige plaats. Onder geen beding zet je het tweede varken direct bij het varkentje wat je al hebt. Overigens geldt dit ook voor andere huisdieren. Je laat het nieuwe varkentje eerst in een afgeschermde ruimte wennen. Een (slaap)plek waar hij zich in kan terugtrekken is daarbij essentieel voor de veiligheid van het beestje. Dat hou je vol voor tenminste 14 dagen. Ze mogen elkaar wel besnuffelen gescheiden door een stevig hek
   

• Varkens zijn vocale dieren; ze maken ongeveer 26 verschillende soorten geluiden. Dat verschilt van zacht geknor tot opstandig gekrijs met een herrie dat het opstijgen van een vliegtuig qua decibellen overstijgen kan. Houd daar rekening mee, voor jezelf maar ook voor je buren. Varkens onder elkaar zul je horen communiceren en op elkaar reageren. Alleen dat is al een reden om een soortgenootje te overwegen. Onderling stemmen ze eventuele geluiden en ervaringen af en zullen ze elkaar sussen bij paniek of opwinden als er gespeeld gaat worden
   

• Varkentjes hebben een buitenruimte nodig. Dat kan een tuintje zijn of een hele weide. Met mooi weer houden ze ervan buiten te scharrelen en te rommelen. Een varken dat dit niet kan zal andere manieren zoeken om zijn natuurlijke gedrag te gaan vertonen (wroeten, kauwen, slepen met spullen, nest maken). Als richtlijn geldt voor een minivarken: tenminste 75m2 bewegingsruimte met een stukje buiten waar ze hun gang kunnen gaan. Hecht je veel waarde aan je mooie gazon, geef de varkens dan een stukje eigen tuin waar ze op onderzoek mogen. En onthoud dat gras binnen niet al te lange tijd verandert in zand en modder. Een kinderbadje in de zomer vinden de meeste varkens prachtig, net als een bak met lekkere verse potgrond
   

• Zorg dat je de eerste maand de tijd hebt om regelmatig met je nieuwe varken op te trekken. Dat versterkt de band en je kunt direct beginnen met de spelregels in en om het huis. Een big zul je zindelijk willen maken, dat gaat sneller als je er bent om het juiste gedrag te belonen en het biggetje te laten begrijpen wat de bedoeling is.

Eten
Het basisvoer voor minivarkens bestaat uit een goed hobbyvarkensvoer, vaak is dit muesli. Een varken voer je gemiddeld 1-2% van zijn lichaamsgewicht. Overgewicht is een groot probleem bij minivarkens en het is dus belangrijk om te beseffen dat varkens relatief weinig voer nodig hebben om een gezond gewicht te bereiken. Even ter illustratie; een varken van 40 kg eet 800 gram voer maximaal per dag. Als vuistregel geldt: indien je snacks wil bijvoeren dan zitten die in die 800 gram voer (is natuurlijk mede afhankelijk van wat voor soort snacks je voert en hoeveel beweging je varken krijgt).

Er zijn verschillende merken die prima voer bieden voor hobbyvarkens. Voer vooral geen zeugenbrok, paardenvoer of voer voor vleesvarkens want dat is allemaal ontwikkeld met een ander doel. Voer je varken 2 keer per dag. Het voer kun je los op de grond strooien buiten, of in een voerbal doen binnen zodat hij zijn natuurlijke gedrag (zoeken naar eten) kan uitoefenen. Varkens lusten vrijwel alle fruitsoorten. En de meeste lusten ook veel groenten. Het zal een beetje zoeken zijn wat jouw varkentje lekker vindt, maar dat is onderdeel van de charme.

Snacks voor varkens:

• kan altijd: sla, andijvie, witlof, komkommer (even afspoelen), tomaten (zonder blad), onkruid (let op giftige planten), hooi

• met mate: wortels, alle soorten fruit (appel, druiven, peer, aardbei; vanwege suikers), aardappel (veel zetmeel), mais (zet ook aan), rozijnen. whimzees vegetarische kauwkluiven voor wat langer kauwplezier, paarden- of knaagdierensnacks met fruit of groentesmaak, yoghurt (mager), karnemelk of rauw ei (1x per week ongeveer), noten

• nooit: vlees (wettelijk gezien mag dat niet) voedsel met chocola, suiker of zout toegevoegd. Keukenrestjes (voer sowieso niet van het aanrecht af of direct uit de koelkast, daar zijn varkens te slim voor en gaan vanzelf op zoek naar meer)

Varkens kunnen allergisch zijn voor etenswaar. Je zult dat zelf moeten uitzoeken, maar tomaat en kiwi staan bekend om allergiegevoeligheid.

Drinken
Water is erg belangrijk voor varkens en moet altijd ter beschikking staan. Een volwassen varken kan veel water drinken (4 liter per dag is niet vreemd). En heeft water nodig om op een juiste wijze met voedsel en voedingsstoffen om te gaan. Een veel voorkomend probleem bij varkens die te weinig water tot hun beschikking hebben is zoutvergiftiging, waarbij het varken inwendig zout ophoopt en dat niet af kan voeren, wat dodelijk kan aflopen Daarnaast heeft een varken moeite om zijn temperatuur bij warmte te reguleren omdat het niet zweten kan (met uitzondering op de schijf van de neus).

Water is van levensbelang en moet dus ten alle tijde beschikbaar zijn. Op zich nog wel een uitdaging om een goede manier te vinden om dat voor elkaar te boksen omdat een bekend varkensspelletje het omgooien/ verschuiven van de waterbak is. Sommige lossen dit op door een drinkbak in een betonnen omhulsel te plaatsen, anderen maken de drinkbak vast en weer anderen gebruiken een porseleinen ovenschaal omdat ze daar blijkbaar niet graag mee tussen de tanden lopen. Leer je varken niet te wennen aan water met een smaakje (bijv. appelsap), dit zorgt ervoor dat ze wellicht gewoon water niet meer willen drinken.

Zindelijkheid
Varkens zijn van nature zindelijk. Ze houden er niet van hun behoefte te doen op de plek waar ze slapen of eten. Zorg er daarom voor dat als je een varken binnenshuis zindelijk wilt maken je een afgeschermde ruimte maakt waarbij de bak waarop de behoefte gedaan kan worden zo ver mogelijk van de slaap- en eetplek staat. In de bak kun je kattenbak-pellets doen. Ook dit kan een beetje zoeken zijn omdat sommige varkens de houten pellets opeten. Dus neem even de tijd om een goede bedding voor de bak te vinden. Als je een kattenbak gebruikt haal daar dan de bovenkant vanaf en zorg dat het varken “vrij” in de bak kan stappen. De eerste keer dat je het varken in de bench met uitloop zet wijs je hem op de kattenbak. Als hij plast of poept naast de bak dan beweeg je hem zachtjes naar de bak toe en beloon je extreem met je stem als hij in de bak stapt. Soms helpt het een uitwerpsel in de bak te laten liggen. Als je varken meer bewegingsruimte krijgt zal het inmiddels ook aan de bak gewend zijn. Verplaats steeds meer naar de buitendeur als je uiteindelijk wilt dat je varken buitenshuis zijn behoefte doet. Veel varkens leven binnen met een hondenluik in de deur die ze de weg naar buiten geeft. Daar zal je varken zijn eigen plek vinden voor zijn behoefte, en vaak zal die ver weg zijn van de buitendeur die leidt naar zijn “slaapplek binnen”.

Als je problemen hebt met de zindelijkheid dan ligt dit bij biggen vaak aan het feit dat ze te snel teveel ruimte krijgen (de hele woonkamer in plaats van een afgeschermde ruimte).

Een varken dat de zindelijkheid binnen nog onder de knie moet krijgen straf je niet als er een ongelukje gebeurt maar begeleid je naar de bak. Het begrijpt het principe nog niet en straf zal het alleen angstig voor je maken. Een varken wat de zindelijkheid wel onder controle heeft maar te beroerd is om bijvoorbeeld naar buiten te gaan als het regent, verdient uiteraard wel gemopper en een strenge begeleiding naar buiten.

Huid
Varkens zijn schone beesten. De meesten houden van gekriebel op buik en billen. En kunnen ook borstels waarderen. Varkens hebben vaak een droge huid. En schuren of borstelen kan ze helpen de droge schilfers te verliezen. Veel varkenseigenaren geven hun minivarkens een theelepel kokosolie bij het eten (1x per dag) om de droge huid tegen te gaan. Ze vinden het bovendien erg lekker. De meeste varkens zijn gek op water als ze de kans hebben gekregen er rustig aan te wennen. Varkens zijn zelfs goede zwemmers. Veel varkenseigenaren laten hun varken rustig wennen aan warm water om ze een bad te kunnen geven. Hoe eerder je hier voorzichtig mee begint hoe meer een varken zal kunnen genieten van het warme water en het contact. 

Daarnaast is het belangrijk ze te laten wennen aan wassen voor medische doeleinden, bijvoorbeeld bij de bestrijding van schurft. Doe dit niet overmatig (1x in de 2 weken max) in verband met de conditie van de huid. Als je al shampoo wilt gebruiken, gebruik dan bijvoorbeeld tea-tree shampoo voor honden. Deze zal de huid niet onnodig droger maken.

Hoeven
Als varkens de kans hebben om over stenen te wandelen dagelijks blijven de hoeven redelijk op lengte. Soms zal het echter zo zijn dat de hoeven te lang worden en moet je deze bijknippen met een nagelschaar. Ook hier geldt, hoe eerder je je varken laat wennen aan het betasten van zijn hoeven, hoe makkelijker het deze behandeling zal ondergaan.

Ogen en oren
Varkens hebben vaak “soep” in het hoekje van de ogen wat ze zelf niet schoon kunnen maken. 1x per dag weghalen met een nat doekje of voorzichtig met je vingers is prettig voor je dier. De oren van varkens worden regelmatig vies. Dat kan leiden tot jeuk. Je kunt de oren schoon maken als je je varken wast, door een punt van een handdoek vochtig te maken en de voorkant van het oor schoon te wrijven. Als de viezigheid dieper zit, kun je ear-clean gebruiken (voor honden, verkrijgbaar bij de dierenwinkel). Dat druppel je in het oor, even goed het wrijven waardoor de viezigheid losweekt en dan schudt het varken dit er vanzelf uit. Pas op met water in het oor en zorg ervoor dat als je ear-clean gebruikt je dit niet te vaak doet en echt een paar druppels gebruikt. Vocht in het oor kan snel tot oorinfectie leiden.

Tanden
Iedere borg en beer zal ongeveer rond het tweede jaar grote hoektanden (“tusks”) ontwikkelen. Deze tanden groeien om de lippen heen en mag je niet weg laten halen door de dierenarts, dat is bij wet verboden. Het is daarom belangrijk dat je je varken leert wennen aan dat je aan zijn mond en tanden mag zitten. Bot vijlen mag wel en als je ervoor kunt zorgen dat je varken hier al vroeg aan went scheelt dat vervelende behandelingen, stress of zelfs narcose om de tanden op orde te houden.

Een varken wisselt één keer. De melktanden van varkens zijn vaak geel/bruin van kleur. De volwassen tanden en kiezen van varkens zijn langer en scherp. Tijdens het wisselen kunnen ze zeurderig zijn, tandenknarsen en zelfs meer speeksel produceren. Je kunt ze dan een flostouw met een heel klein beetje (!) pindakaas geven of een vegetarische kauwkluif.  Zo rond de 20 maanden heeft een varken zijn volwassen gebit. En daarna volgen alleen nog de hoektanden die onder de flapjes van de lippen van de varkens (kijk maar eens goed, er zitten flapjes) naar buiten zullen komen. Dit gebeurt bij borgen en beren.

Lichaamstemperatuur
De gemiddelde lichaamstemperatuur van een varken is 38-39 graden celsius. Het is belangrijk dat je in staat bent de temperatuur van je varken op te nemen omdat dit een belangrijk gegeven is voor een dierenarts als je varken onverhoopt ziek wordt. Ook hier geldt vroeg mee beginnen en afleiden met wat eten bijvoorbeeld.Tempen doe je echt aan de achterkant van je varken, niet in de mond of onder de oksel.

Je varken zal een keertje ziek worden. Dan is het zaak erachter te komen wat er aan de hand is. Hou er rekening mee dat er weinig dieren- of veeartsen zijn die kennis hebben van varkens, zeker na het tweede levensjaar. Simpelweg omdat (productie)varkens in Nederland meestal niet ouder worden dan 2 jaar.

Zorg er dus in de voorbereiding op de komst van je varken voor dat je een dierenarts vindt die je varken wil behandelen bij ziekte.

En zorg er voor dat je varken het van je accepteert dat je zijn temperatuur kunt opnemen (38-39 graden celsius is normaal). Koorts of geen koorts, of zelfs juist onderkoeling zijn belangrijke raadgevers bij het uitvogelen wat er met je varken aan de hand is.  

Algemene ziekteverschijnselen
Zoals je wellicht gemerkt hebt is ieder varken gek op eten. Een belangrijk signaal dat je varken ziek is, is als hij niet meer eet of niet meer zoveel plezier beleeft aan eten. Als je varken niet meer eet is het verstandig de dierenarts te bellen.

Een ander signaal is het lusteloze varken. Snel genoeg zul je het verschil herkennen tussen een lui maar tevreden soezend varken, of een lusteloos varken wat niet goed in zijn vel zit. De laatste is niet alert als je langsloopt, komt niet van zijn plek als je aandacht of wat lekkers geeft en lijkt niet geïnteresseerd in de wereld om hem heen. Of is juist erg onrustig en vertoont ongemak of pijn.

Obstipatie en diarree
Obstipatie is een bekend probleem bij varkens, daar kunnen ze echt niet lekker van zijn. Je herkent het aan een varken wat lusteloos is, misschien nog wel eet, maar met duidelijke pijn in zijn buik rondloopt en die probeert een aantal malen zijn behoefte te doen maar wat niet tot het gewenste resultaat leidt. Varkens kunnen zoveel last van hun buik hebben dat je al snel aan ergere dingen zou denken als je het varken ziet (kreupelen, puffen, hijgen etc.).

Een flinke scheut olie (olijf, zonnebloem, kokos) door het eten van je varken kan helpen. Als de obstipatie te lang aanhoudt (24-48 uur) schakel dan een dierenarts in.

Diarree is de andere zijde van dit spectrum. Een varken met diarree hoeft niet ziek over te komen. Als het iets verkeerds heeft gegeten dan kan de diarree “slechts” een mechanisme van het lijf zijn om het verkeerde eten eruit te werken. Diarree kan bij varkens alle kleuren aannemen. Er zijn voorbeelden bekend van metaalachtig grijs, zilverkleurig, bruin, geel, groen.

Als je varken wel ziek is, koorts heeft of er zit bloed bij de ontlasting, is de kans groot dat de diarree komt door een virus of een bacterie. Geadviseerd wordt bij ziekte en aanhoudende diarree (24-48 uur) de dierenarts te bellen. In veel gevallen zal Norit worden voorgeschreven omdat dit naast de ontlasting te verdikken en de darmflora tot rust te brengen, ook eventuele schadelijke stoffen in maagdarmstelsel opneemt en zo het varken kan helpen sneller de kwade stoffen af te scheiden. Zorg er bij diarree voor dat je varken goed drinkt! In dit geval kun je je varken helpen door een beetje appelsap aan het water toe te voegen om hem te verleiden te drinken. Als je varken nog eet, kun je ook stukje appel in de drinkbak leggen om ervoor te zorgen dat er water binnenkomt. Als de diarree lang aanhoudt zal een goede dierenarts het advies geven rijst en rijstewater te geven, met een heel klein (!) beetje zout om ervoor te zorgen dat je varken vocht vasthoudt.

Overgeven
Als je varken overgeeft is dat een serieus waarschuwingssignaal. Er zijn twee momenten waarop varkens relatief onschuldig overgeven; bij wagenziekte (sommige varkens worden echt goed wagenziek, vaak wordt dat beter als ze ouder worden) en als je varken zich vol heeft gestouwd met (bedoelde of onbedoelde) hoeveelheden voer. Natuurlijk is het van belang dan te weten wat het heeft gegeten. Maar varkens zijn in staat zich ziek te eten aan hoeveelheid eten.

Giftige planten
Als het varken overgeeft door wat het gegeten heeft en niet perse hoeveel het gegeten heeft, is het van belang snel te handelen. Hoewel het spijsverteringsstelsel van varkens erom bekend staat veel te kunnen hebben en uit weinig eten (qua hoeveelheid en rijkdom) veel te halen, kan dit bij giftig eten juist heel vervelend tegen ze keren.

Je kunt er niet vanuit gaan dat je varken weet wat goed voor hem is en dus bijvoorbeeld in de tuin van giftige planten afblijft. Op www.minivarkens.com staat een lijst met giftige planten, struiken en bloemen. Neem altijd contact op met de dierenarts als je een sterk vermoeden hebt dat je varken aan giftige planten heeft gezeten.

Soms is het zo acuut dat je zelf thuis eerst moet handelen, als je varken bijvoorbeeld een erg giftige plant heeft gegeten in een stevige hoeveelheid en ziekte vertoont als schuimbekken, omvallen, lusteloosheid, laat het dan geforceerd overgeven door zout water in de keel te spuiten voordat je naar de dierenarts gaat of gaat zitten wachten op de dierenarts.  

Schurft en wormen
Varkens zijn gevoelig voor schurft en wormen. Schurft of schurftmijt is te herkennen aan jeuk, roodheid en een typische bruinrode afzetting met name in mondhoeken, rond de ogen, in de oren, in de nek/hals-zone en tussen de achterpoten. Eenmaal aanwezig is schurft een lastig te behandelen probleem. De kruisbesmetting van meerdere varkens en het niet goed desinfecteren van de leefomgeving van het varken kan ervoor zorgen dat het een langslepend bestrijdingsproces wordt. Dit geldt ook voor eenmaal aanwezige worminfecties. Zowel tegen schurft als tegen wormen worden varkens gewoonlijk twee tot drie keer per jaar geïnjecteerd met de werkzame stof ivermectine (handelsnaam: ivomec). Deze injectie kun je halen bij de dierenarts. Er zijn ook wormkorrels die je kunt geven bij het voer (Rintal wormkorrels), deze werken niet tegen schurft. Als je varken een worm- of schurftinfectie heeft zul je de injectie moeten herhalen na 3 weken in verband met uitkomende eitjes.

Stress
Varkens zijn routinebeesten en daardoor erg stressgevoelig. Veranderingen verteren ze slecht. Verhuizing, vreemde mensen in huis, het doorbreken van de dagelijkse routine roept bij varkens stress op. Ook opgejaagd worden door honden of andere dieren/ mensen is erg stressvol. Een varken wat niet snel genoeg herstellen kan van de stress kan zichzelf letterlijk dood-stressen. Het is dus belangrijk te investeren in een goede band waarbij het varken jou vertrouwd om hem te helpen sneller rustig te worden bij veranderende omstandigheden. Het varken een truc laten doen en het varken afleiden van de stressor helpt erg goed. Zorg dus altijd voor wat lekkers op zak een commando waar je ze mee aan het werk kan zetten.

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat varkens die jong een goede balans hebben meegekregen in uitdagende nieuwe situaties (mee op pad bijvoorbeeld, nieuwe ontmoetingen) en veiligheid en routine beter kunnen omgaan met veranderingen op een latere leeftijd.

Serieuze ziektes en aandoeningen
Serieuze ziektes en aandoeningen kun je vinden op www.levendehave.nl (onder het kopje varkens). Hieronder vermelden wij er enkele.


Huidaandoeningen
Vanwege de droge en gevoelige huid van varkens, zijn varkens relatief gevoelig voor huidaandoeningen. Een varken wat lang in de zon rondrommelt kan serieuze zonnebrand krijgen. Jonge varkens, lichtgekleurde varkens en varkens met een gevoelige huid worden dan ook liever met zonnebrandolie ingesmeerd op een warme zonnige dag. Eczeem, allergisch eczeem en andere overgevoeligheids- of allergische reacties zijn niet onbekend bij varkens. Hun huid lijkt in die zin erg op die van de mens.

Dippity Pig Syndrome, streptokokken meningitis, epilepsie, hernia
Een veelvoorkomend en typisch minivarken-probleem is dippity pig syndrome (DPS). Een dippity-aanval is heel vervelend om te zien, daarom besteden we er hier aandacht aan. Als je varken DPS heeft dan zul je een varken zien met veel pijn en paniek een een omvallende, duikende (“dippende”) achterhand. Je zal schrikken omdat het lijkt of je varkentje epileptische aanvallen heeft of verlamd is. Direct zul je ook zien dat deze houding niet lang aanhoudt maar dat het na een aantal seconden “slepen” van de achterhand (de achterpoten en onderste deel van de rug) weer opstaat. In sommige gevallen ontstaan laesies op de rug. Die herken je door natte plekken op de rug. Dit is bloedserum wat door het openbarsten van de huid op de rug naar buiten komt. Vaak lichtroze of doorzichtig van kleur. Op het minivarken-forum staan foto’s en filmpjes van varkens met DPS. Een DPS-periode duurt 24-72 uur. De oorzaak is onduidelijk maar wordt gelinkt aan de lente (allergische oorzaak) en stress (intern in het varken, of extern in de omgeving van het varken). Zo onverwacht als het komt zo verdwijnt het ook weer tussen 24-72 uur. Wat je kunt doen is het varken rustig houden en zo min mogelijk in paniek te laten raken door het besef dat zijn achterhand het niet doet (dit lijkt ook echt invloed te hebben op de duur van de episode), zorgen dat het zijn hoofd laag houdt om niet onnodige spanning op de rug te zetten, een paracetamol (kinderdosering voor een volwassen varken; ½ tablet per 4 uur max) toedienen voor de pijn en zoveel mogelijk rust creëren.

Zeker de eerste keer dat je zoiets mee maakt schrik je je rot. Er is nog een aantal ziekten dat vergelijkbare verschijnselen vertoont als DPS. En het onderscheid is belangrijk voor de juiste verzorging van je varken. Hoe vervelend DPS er ook uit ziet, het gaat over. Meestal zonder ingrijpen van de dierenarts.

Varkens kunnen echter ook deze verschijnselen vertonen door een streptokokken infectie, epilepsie of een hernia. Dit zijn veel serieuzere medische aandoeningen die gelukkig veel minder vaak voorkomen. Wij volstaan hier door te zeggen dat een dierenarts je kan helpen bij dit onderscheid, maar dat het goed is om ruwweg te onthouden dat streptokokken meningitis een heel ziek varken oplevert (koorts of juist onderkoeling, ellendig) en bij DPS het varken behalve dat het ongemakkelijk is en pijn in de rug heeft verder niet ziek is. Epilepsie beperkt zich in tegenstelling tot DPS niet alleen tot de achterhand helaas, maar zal het varken doen laten omvallen. Een hernia is te testen met een reflextest van de achterbenen. Als het varken een geforceerde ongemakkelijke stand van zijn achterbenen corrigeert, betekent het dat de signalen van de zenuwen in de rug nog goed doorgegeven worden. Een dierenarts zal deze tests uitvoeren om de juiste diagnose te kunnen stellen.   

Heeft jouw varken Dippity of Dippity gehad?
Klik HIER om het Dippity formulier in te vullen. We verzamelen zo veel mogelijk informatie om meer inzicht te krijgen in deze aandoening.

Varkens zijn sociale maar ook territoriale dieren
Dat maakt het samenvoegen van varkens of het laten wennen aan andere dieren soms een lastig en heftig proces.

Varkens zijn gelukkiger samen. In sommige gevallen, waarbij het varken jaren gewend is alleen te zijn, geldt dat het varken niet meer wil of kan wennen aan een ander varken. Maar dit zijn uitzonderingen die de regel bevestigen: een varken is een groepsdier


Matching
Als je in een later stadium een varken wilt toevoegen dan is het van belang dat je dit direct goed aanpakt. Een niet goed geregisseerde kennismaking maakt het alleen maar lastiger en heftiger. Bereid je voor op een rangorde-”gevecht”.
 

Tips voor matching:

• geef het nieuwe varken de kans om te wennen in een afgeschermde omgeving

• geef na een dag of twee het bekende varken de kans om contact te zoeken via een goede afrastering, dit geeft je een indicatie van de opstelling van beide varkens. Typisch gedrag is de hanekam omhoog, scheef gaan staan ten opzichte van het andere varken en zich groot maken. Happen in neuzen kan ook voorkomen. Allemaal logisch territoriaal gedrag waar je wel van kunt schrikken maar wat vanuit het varken bekeken heel natuurlijk gedrag is

• na een week of twee merk je dat het territoriale gedrag er wellicht nog is maar dat het zal afnemen in intensiteit

• dit is het moment waarop je de varkens bij elkaar gaat zetten. Idealiter doe je dat op neutraal terrein (wat niet toegeëigend is door een van de varkens) maar praktisch gezien is dat vaak lastig te realiseren. Kies er dan voor om een kamer of plek in te richten waar allebei de varkens niet dagelijks zitten. Een schuur kan ook

• kies het liefst een moment aan het einde van de middag, zodat je gebruik kunt maken van de routine van de varkens, varkens stoppen met vechten als de zon ondergaat en zelfs varkens die elkaar overdag het leven nastaan gaan samen ‘op stok’ en slapen samen

• als je de varkens bij elkaar zet, wees dan voorbereid. Geef ze tenminste een half uur tot een uur om samen uit te maken wie de baas is. Wees voorbereid op charges, hoofdzwaaien en lelijkheid. Eventueel kun je de oren insmeren met vaseline om ervoor te zorgen dat als ze happen ze niet een oor vastpakken en schade berokkenen. Zorg er ook voor dat je een houten of plastic plaat hebt wat je bij extreme gevechten tussen de varkens kunt plaatsen om ze uit elkaar te halen

• en dan komt het moeilijke deel; accepteren dat je een half uur de varkens de kans geeft hun territoriale gedrag te botvieren 

• na het eerste half uur vermindert dit gedrag en na een uur zullen ze een soort van verstandhouding hebben gecreëerd. Dat betekent niet dat er geen charges meer zullen zijn, maar de eerste tekenen van acceptatie zullen zichtbaar zijn

• zorg ervoor dat je geen partij wordt. Het varken wat de rangorde-slag verliest zal proberen om bij je te schuilen, gebruik te maken van jouw positie. Hoe moeilijk ook, weersta de neiging om dit “zielige” varken te helpen. Als je dit proces verstoort moeten ze weer van voren af gaan beginnen. Een van de varkens zal zich moeten onderwerpen aan de ander. Als dat eenmaal gebeurt heb je het ergste gehad 

• als je dit proces kunt volhouden dan zul je zien dat binnen een aantal dagen (24-48 uur) de varkens hun rangorde vestigen. Dan wordt de ruzie minder. En verandert het gedrag van vechten en charges naar de dominantere die de onderdanige opzij jaagt (move the pig principe). Als het andere varken het juiste gedrag vertoont (opzij gaan, onderwerping) zal er niet meer worden gevochten 

• Als de varkens in staat zijn om binnen een half uur tot een uur een stuk rustiger zich tot elkaar te verhouden kun je ervoor kiezen ze langer bij elkaar te houden. Hoe eerder ze de vlieguren samen hebben gemaakt hoe sneller de rust weerkeert. Als je ziet dat een van de varkens uitgeput raakt en de andere niet dimt, dan haal je ze op een rustig moment (!) uit elkaar en herhaal je het de dag erna, wel met de verlenging 

• Soms lukt het om de varkens de kennismaking te laten doen en hoef je ze niet meer uit elkaar te halen, soms duurt het een aantal dagen. Dit is ook afhankelijk van hoe dicht de varkens in dominant karakter bij elkaar zitten, oftewel hoe sneller de onderdanige bereid is zich te onderwerpen hoe korter dit proces duurt. Ook de leeftijd van de varkens telt mee. Een big zich enerzijds sneller onderwerpen, maar zal ook eerder uitgeput raken. Daarnaast telt nog hoe lang het bekende varken al alleen zit en geen contact met soortgenoten heeft gehad. Richtlijn is hoe langer alleen, hoe langer dit proces van gewenning duurt 

• Onthoud dat de varkens hier doorheen moeten en dat ze als ze eenmaal de rangorde hebben gevestigd ze maatjes voor het leven zijn 

• Kijk goed en volg je gevoel met deze tips in je achterhoofd.

Andere dieren
Het is bekend dat varkens met andere dieren minder territoriaal gedrag tonen, maar ook een minder diepe band opbouwen. Varianten van het territoriaal gedrag kunnen ook voorkomen bij honden en katten, maar veel minder sterk. Hierbij telt ook het feit dat zowel honden als katten jagers zijn. Zij werken gewoon anders dan prooidieren. Het is een andere taal die zij spreken. Het gemoedelijk naast elkaar leven in huis of tuin, is eigenlijk de best mogelijke uitkomst van varkens met andere (huis)dieren. Er zijn voorbeelden van varkens die een sterke band opbouwen met een hond, vrijwel altijd in afwezigheid van een ander varken (“second-best”). Maar nooit mag uit het oog verloren worden dat het bij elkaar plaatsen van prooidieren en jagers alleen onder toezicht mag. Helaas zijn er veel ervaringen waarbij het al tijden goed lijkt te gaan tussen hond en varken en er toch een moment komt waarop het varken gebeten wordt. Meestal als er eten in het spel is.

Varkens kunnen buiten goed gehouden worden met andere dieren, ook al blijft het opletten geblazen met dieren die van hetzelfde voedsel houden. Kippen bijvoorbeeld pikken graag letterlijk een graantje mee van het varkensvoer en soms accepteert het varken dit niet. Dan kan het gebeuren dat je alleen nog wat veertjes terugvindt van de kip. Koeien, ezels, alpaca’s gaan over het algemeen goed. Paarden hebben een aangeboren afkeer van varkens. De meeste paarden zijn als de dood voor varkens, ook dit zal enige tijd en gewenning kosten. Hier geldt ook weer geef het de tijd en geef ze de kans.